بررسی حیاط سیاسی موفق عباسی و نقش او در تحولات عصر معتمد بالله

موفق عباسی یکی از فرزندان متعدد متوکل است که در سال 229 ه.ق در سامرا متولد شد. وی در جریان به خلافت رسیدن معتز در سال 252ه.ق و برکناری مستعین نقش اساسی برعهده داشت و از این زمان وارد عرصه تحولات سیاسی دربار خلافت شد. در دوران خلافت معتز به جرم همکاری با ترکان توطئه علیه معتز بهمراه برادر دیگرش موید بازداشت و بعد از مدتی به بصره تبعید و سرانجام به بغداد تحت نظر قرار گرفت. بعد از خلغ مغتز در سال 255ه.ق و بدنبال آن بحران جانشینی در دربار سامرا در بغداد شورشی در حمایت از به خلافت رسیدن او رخ داد اما با به خلافت رسیدن مهتدی، احتمال خلافت او نیز منتفی شد و در اوایل خلافت مهتدی به مکه تبعید شد.معتمد که پس از قتل مهتدی توسط ترکان به خلافت نشست، درگیر مشکلات فراوانی از جمله فزون طلبی صفاریان و قیام زنگیان و غیره شد، بنابراین برادرش موفق را که فرماندهی لایق و سیاستمداری زیرک بود و در عین حال در میان سپاه ترک از نفوذ فراوانی برخوردار بود را برای همکاری به سامرا فراخواند. موفق پس از بازگشت به سامرا با استفاده از خراتی که کیان خلافت عباسی را تهدید می کرد، معتمد را به واگذاری امتیازات بیشتر وادار کرد و در نهایت بخش اعظم قدرت را از ان خود کرد. موفق با اتخاذ سیاستهای زیرکانه طولونیان را در غرب و صفاریان را در شرق به زانو درآورد. در نیتجه سیاستهای او نه تنها خلافت عباسی از خطر اضمحلال نجات پیدا کرد بلکه موجبات احیای بخشی از عظمت و قدرت سابق آن را حداقل برای مدتی فراهم ساخت.